Want zwijgen is inderdaad geen optie
Het woord snijdt vlijmer dan het zwaard. Het is een overtuiging die al even meegaat en de ene ertoe aanzet Shakespeare te worden, de ander Hunter S. Thompson. Ge kunt met dat besef pamfletten schrijven of sonnetten, en in mijn geval woorden voor merken die de bakens verzetten. Want ik geloof dat kleine merken en grote boîtes evenveel wereld kunnen veranderen als Billy en Monsieur Fear and Loathing. Maar da's een verhaal voor een andere keer.
Ik ben een gelover in het woord. Het woord geeft vorm aan het idee, en het idee geeft vorm aan de handeling. Daarin schuilt de kracht van taal: ze schuurt breinbanen uit in uw hersenpan en maakt van uw overtuigingen handzaam verpakte verhalen die ge doorgeeft op café, of in bed aan uw lief. En als ge dat goed gedaan hebt, dat verpakken, met zorg de letters gekruld zoals ge een striklint over het lemmet van uw schaar laat kroezelen, dan nestelt dat verhaal zich ook in dat andere hoofd met het horende oor. Ideeën vervat in intelligente taal zijn besmettelijk, aantrekkelijk en soms gevaarlijk. Liefst van al maken ze ons loslippig, gretig om die ideeën door te geven.
Noem mij een sapiosexueel, maar ik vind breinen die gensters richting mijn synapsen sturen sexy. En omdat mij deze week zo'n pakketje brein-tot-brein werd overhandigd en het vandaag nog naschokt, besloot ik een stuk tekst te delen.
Hieronder staat de openingsspeech die Anthony Bosschem woensdag in Vooruit gaf ter inleiding van zijn Zwijgen Is Geen Optie Soirée. Anthony is de man die de interviews afneemt bij Zwijgen Is Geen Optie, een club van 15.000 mensen die antwoorden zoeken op de belangrijkste vragen van deze tijd. Die zoektocht vatten ze in video's en podcasts, van het soort dat niet verlucht is met plezante tekeningskes en sympathieke peetjes om alle moeilijke woorden bevattelijk uit te leggen. Het zijn lange, droge gesprekken. En ze gaan recht naar uw hart.
Omdat zwijgen inderdaad geen optie is als ge paradigma's wil omschoppen, deel ik. Want de daden, die beginnen bij de woorden.
Lieve Helden,
Dit is de avond van de hoop dus ik ga hem eindigen met goed nieuws. Het beste nieuws van de avond. Het soort nieuws waarvan je denkt: amai, dat is nu eens echt goed nieuws. Hier komt het: Wij, wij gaan allemaal, dood. Allemaal. Niet per se nu maar wel ooit. We hebben over dat moment weinig te zeggen. En toch zal het moment waarop we sterven, bepalen wat onze nalatenschap is.
Ik ga een voorbeeld geven.
Als ik nu sterf, ben ik de man van Zwijgen is geen optie die een zaal van 500 mensen mag toespreken een week nadat hij, speciaal voor die gelegenheid, naar de kapper is geweest. (Dank u)
Stierf ik vijf jaar geleden, dan was ik de man die het ene bedrijfje na het andere oprichtte met als belangrijkste doel om groot te worden en zo mijn minderwaardigheidsgevoel te compenseren, maar dat doel nooit zou bereiken.
Je begrijpt: de dood heeft over mij veel te zeggen en ik heb daarentegen weinig over de dood te zeggen. Of ik een goed leven geleid heb, wordt bepaald door de manier waarop ik leefde maar ook door het moment waarop ik sterf. Dus ik kan maar beter proberen op elk moment een goed leven te leiden.
Ik zei dat de dood het beste nieuws van de avond zou worden maar ik was eigenlijk een beetje aan het liegen. Ik heb nog beter nieuws: we weten dat we dood gaan. Dat is een luxe die paarden, oesters en avocado’s niet gegund is.
Een paard wordt ‘s ochtends wakker, eet zijn bord haver leeg, springt over een paar hindernissen en terwijl hij zich, bij valavond, in het warme hooi gezellig tegen een merrie aanschurkt denkt hij niet: ben ik mijn beperkte tijd hier op aarde wel zinvol aan het invullen? Nee, hij denkt: slapen, haver, springen, merrie. Arm paard.
Het belangrijkste is dus niet dat we dood gaan. Alles gaat dood. Het belangrijkste is dat wij weten dat we dood gaan. Dat we weten dat er een tijd met en een tijd zonder ons is.
Vergelijk het met een uitstekende fles wijn. Als mijn kelder gevuld is met een eindeloze voorraad uitstekende wijn, maakt het niet uit wanneer ik die opdrink. Elke gelegenheid is goed. Maar ik heb maar één goede fles staan en moet me dus bij elke gelegenheid met mijn vriendin afzonderen in de keuken om ons fluisterend af te vragen of dit de goede avond is om ze open te doen.
Het is maar omdat de wijn schaars is, dat ik moet nadenken wat een goed moment is om hem leeg te drinken. Het is maar omdat mijn dagen op aarde schaars zijn, dat ik moet nadenken over hoe ik een goed leven kan leiden.
Maar een goed leven. Wat is dat?
Is dat vechten tegen het klimaatprobleem, door te stoppen met kinderen maken? Door naar de rechtbank te stappen? Of door te stoppen met vliegen? Of te protesteren?
Of is het vechten tegen discriminatie? Of tegen een ander probleem? Of tegen alle problemen tegelijkertijd?
Of hebben we een nieuw systeem nodig en moeten we vooral daarover lezen en dan pas vechten? Vechten voor communisme? Anarchisme? De donut economie? De postkoloniale samenleving?
Of moeten we stoppen met hunkeren naar oplossingen en mediteren en verbinding zoeken met mensen en genieten van stoelen en miraculeuze granola?
Je hebt het antwoord vanavond niet gehoord. Niet omdat we ons best niet hebben gedaan. Er is gewoon geen antwoord.
Een goed leven is misschien gewoon tijd nemen om te zoeken, te oefenen, luidop te twijfelen, u bedenken en opnieuw proberen.
En dat willen wij met zwijgen is geen optie mogelijk maken, luidop, samen, zoeken en twijfelen, de tijd en de ruimte creëren, dat serieus nemen, het zoeken als doel op zich zien, …
Wij hebben die luxe omdat we niet enkel bezig moeten zijn met overleven, maar kunnen zoeken naar hoe *goed* te leven. Dat is absoluut niet iedereen gegeven.
Als je rondkijkt in de zaal, zie je mensen zitten met deze pin aan. Twee koorden die samen een stevige knoop vormen, zonder hun losse eindjes te verliezen. Een knoop die zegt dat we samen tijd willen maken om ons af te vragen wat een goed leven is.
De mensen die deze pin dragen, zijn mecenas van Zwijgen is geen optie.
Onder de Mecenassen zijn er gepensioneerden die maandelijks 10 euro van hun pensioen aan ons geven en ondernemers die een paar duizend euro per jaar storten. Ze zijn verschillend, maar ze willen hetzelfde: ze willen dat onze gesprekken door iedereen kunnen bekeken worden. Zodat iedereen onze zoektocht naar een goed leven kan volgen en ook zijn of haar eigen zoektocht kan beginnen.
We gaan allemaal dood en we weten het.
Maar er is ook iets dat jullie niet weten.
Of al te vaak vergeten.
Er is geen held die zichzelf als held beschouwt. Elke held vindt dat ze te weinig doet. Dat ze veel meer zou kunnen doen.
Daarom sta ik hier vanavond. Daarom begin ik elke brief aan jullie op dezelfde manier. Opdat jullie zouden zien hoe ik jullie zie, als Lieve Helden, die zoeken naar een goed leven en daarmee het schoonste leven leiden dat een mens kan leiden.
Je doet genoeg.
Je bent ok.
En nu
Gaan we samen
Een beetje dansen.
Dank u.
PS: Mijn job is copywriten. En zoals elke copywriter weet, eindigt een webtekst met een call to action; een knop ontworpen zodat gij erop zoudt klikken. In de gebiedende wijs, met niet meer dan drie woorden. Zodus:
